Polska Rzeczpospolita Ludowa szczególną troską otacza stan nauczycielski, w którego rękach spoczywa wychowanie narodu. Nauczyciel urzeczywistnia socjalistyczne ideały programowe kierowniczej siły narodu – Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w dziedzinie kształtowania świadomości młodego pokolenia, jego patriotycznej i internacjonalistycznej postawy. Państwo Ludowe działające w imieniu narodu powierzyło nauczycielom wychowanie młodych pokoleń, które decydować będą o kształcie socjalistycznej przyszłości kraju (...)” (Karta Praw i Obowiązków Nauczyciela1)
Początki obchodów Dnia Nauczyciela sięgają 1957 r. W Warszawie na zorganizowanej przez Związek Nauczycielstwa Polskiego Światowej Konferencji Nauczycielskiej uzgodniono, że 20 listopada będzie Międzynarodowym Dniem Karty Nauczyciela i świętem nauczycieli. Dnia 27 kwietnia 1972 r. uchwalona została ustawa nazywana Kartą Praw i Obowiązków Nauczyciela, która wprowadziła osobne święto kadry pedagogicznej. Od tej pory Dzień Nauczyciela obchodzony jest w rocznicę powołania Komisji Edukacji Narodowej (14 października 1773 r.).
W Karcie Praw i Obowiązków Nauczyciela czytamy: „(...) rzetelna i twórcza praca nauczycieli na wszystkich szczeblach edukacji narodowej powinna sprzyjać pełnemu urzeczywistnieniu ideałów wychowawczych socjalizmu (...)”2. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. uchwaliła Kartę Nauczyciela, która zastąpiła obowiązującą do tej pory Kartę Praw i Obowiązków Nauczyciela, a także zmieniła nazwę święta Dnia Nauczyciela na Dzień Edukacji Narodowej. Dzień 14 października uznawany jest za święto wszystkich pracowników oświaty.
Obchodom Dnia Nauczyciela na Opolszczyźnie towarzyszyły liczne spotkania grona pedagogicznego z władzami miasta, województwa, a także z kuratorem, podczas których wychwalano pracę i wkład nauczycieli w kształcenie oraz wychowanie dzieci i młodzieży. Centralnym punktem obchodów było wręczanie odznaczeń państwowych i związkowych oraz nagród dla wyróżniających się pedagogów. Uroczystości tej towarzyszyły liczne koncerty, przedstawienia, spotkania, a nawet... zabawy taneczne. W całym tym świętowaniu nie zapominano również o emerytowanych nauczycielach, których zgodnie z tradycją przedstawiciele władzy przyjmowali na specjalnym spotkaniu.
W szkołach odbywały się odświętne akademie, podczas których „Wierszem, piosenką, kwiatami, serdecznym uśmiechem wyrażano najgłębszy szacunek i wysokie uznanie dla trudu (...)”3 nauczycielskiej pracy.
Wszystkim nauczycielom, wychowawcom i innym pracownikom pedagogicznym w placówkach oświatowych życzymy w dniu ich święta wszystkiego najlepszego, dużo cierpliwości i zapału w wychowaniu młodego pokolenia.
Wystawę przygotowano w oparciu o akta następujących zespołów, stanowiących część zasobu Archiwum Państwowego w Opolu: Zespół nr 228: Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Opolu Zespół nr 457: Liceum Pedagogiczne w Opolu Zespół nr 458: Studium Nauczycielskie w Opolu Zespół nr 522: Związek Nauczycielstwa Polskiego Zarząd Okręgowy w Opolu Zespół nr 741: Liceum Pedagogiczne dla Wychowawczyń Przedszkoli w Kluczborku Zespół nr 3018: Zbiór materiałów ulotnych Archiwum Państwowego w Opolu po 1945 roku.
1 Dz.U. z 1972 r. Nr. 16, poz. 114, Karta Praw i Obowiązków Nauczyciela.
2 Ibidem.
3 Archiwum Państwowe w Opolu, zespół nr 228: Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Opolu, sygn. 451.
wybór i opracowanie materiałów: S. Pachuta, J. Sowińska
wstęp: S. Pachuta