Październikowe święto w listopadzie

(...) Wydarzeniem takim jest Wielka Rewolucja Październikowa brzemienna w skutki dla całej ludzkości będąca pierwszym krokiem na nowej drodze świata (...) ¹.

Uroczyste upamiętnianie bolszewickiego przewrotu, który zgodnie z kalendarzem juliańskim dokonał się w Rosji w październiku 1917 r., było od 1945 r. obowiązkowym punktem kalendarza świątecznego we wszystkich państwach bloku socjalistycznego. Dla władz Polski Ludowej budującej własny kanon świąt, było ono także okazją do neutralizacji tradycji obchodów przypadającego na ten okres święta niepodległości (11 listopada).

Zunifikowany rytuał uroczystości do złudzenia przypominał sposób w jaki celebrowano inne oficjalne święta. W przeddzień centralnych obchodów, organizowanych zwykle 7 listopada, w uroczystej oprawie składano wieńce pod pomnikami żołnierzy bratniej armii czerwonej i na cmentarzach, na których spoczywały ich doczesne szczątki. Poprzez kanały propagandowe przypominano o doniosłej roli Związku Radzieckiego w budowaniu pokoju i demokracji na świecie. Gloryfikowano wysiłek sowieckich bojowników, dzięki którym mieszkańcy krajów takich jak Polska cieszyć się mieli wolnością. Ważnym elementem tej układanki było wyrażanie nieustającej wdzięczności w imieniu narodu polskiego za „przywrócenie” stanu posiadania ziem nad Odrą, nazywanych oficjalnie „odzyskanymi” (o utraconych rzecz jasna nie można było wspominać).

Zarówno 6 jak i 7 listopada organizowano akademie, wiece, spotkania z radzieckimi kombatantami, koncerty i pokazy filmów, których celem było ukazywanie dorobku kultury kraju rad oraz umacnianie sojuszu. Zwykle w tym okresie roku odbywały się także wydarzenia związane z corocznie organizowanym miesiącem pogłębiania przyjaźni polsko-radzieckiej. Obchody święta rewolucji październikowej stanowiły najczęściej jego początek lub punkt centralny. W programie imprez z 1952 r. nadesłanym do Opola przez Zarząd Główny Związku Bojowników o Wolność i Demokrację pouczano: Wielki Kraj Socjalizmu daje światu wzór nowych stosunków międzynarodowych oparty na przyjaźni braterskiej pomocy i wzajemnej współpracy pokojowej. Czyż moglibyśmy tak szybko i tak pomyślnie odbudować swój kraj z ruin wojennych realizować tak skutecznie nasze plany uprzemysłowienia Polski, umacniać tak skutecznie siły naszego Państwa Ludowego, gwarancję naszej obronności i niepodległości narodowej – gdybyśmy nie mieli tak potężnego oparcia w sojuszu ze Związkiem Radzieckim, gdybyśmy nie odczuwali na każdym kroku jego braterskiej pomocy i przyjaźni? ²

Współczesnym pozostaje tylko odetchnąć, że już tej „przyjaźni” fetować nie musimy...

Zapraszamy do obejrzenia materiałów zaprezentowanych w ramach poniższej wystawy wirtualnej, pochodzących z zasobu naszego archiwum.

¹ Archiwum Państwowe w Opolu (dalej: APOp), sygn. 45/228/451

² APOp, sygn. 45/2926/181